زنجیره تأمین بطور کلی شامل مجموعه‌ای از فرآیندها با هدف تامین کالاها و خدمات است. این شبکه در برگیرنده تامین‌کنندگان، تولیدکنندگان یا Subcontractor ها، توزیع‌کنندگان و فروشندگان است که به شکلی منسجم در راستای انجام تعهدات ما در قبال سازمان و افزایش سطح رضایتمندی مشتریان همکاری می‌کنند. مدیریت زنجیره تامین (Supply Chain Management) SCM در سطح کلان یا لجستیک در سطحی عملیاتی مجموعه‌ای از اقدامات در جهت ایجاد هماهنگی در تولید، مدیریت موجودی، حمل و نقل میان عناصر سیستم در یک زنجیره تامین با هدف دستیابی به بهترین عملکرد در بازار است. در مدیریت زنجیره تامین، هدف یکپارچگی موثر و کارآمد بین این اجزا به منظور به حداقل رساندن هزینه‌های سیستم و انجام شدن نیازهای عملیاتی سازمان است، به گونه‌ای که کالاها به تعداد درست و در زمان مناسب تولید/تأمین و توزیع شده و به دست مشتری برسند.
مدیریت زنجیره تأمین یکی از مهمترین بخش‌های مدیریتی در هر کسب و کاری است. شرکت‌های تولیدی از تامین مواد اولیه بر اساس سفارشات یا بودجه خود، تا مدیریت کالاهای نیم ساخته و محصول نهایی و گردش این مواد بین ایستگاه های کاری و انبارهای متعدد تا ارسال کالا برای مشتری عملا در تمامی این مراحل درگیر مدیریت زنجیره تامین هستند. شرکت های بازرگانی و تجارت الکترونیک نیز به نوعی دیگر از پیدا کردن تامین کنندگان مناسب تا تامین کالا و کنترل کیفی و ارسال محصول و گاها بعد از آن در پروسه مرجوع شدن محصول درگیر فرایندهای SCM و لجستیک هستند.
بهینه‌سازی زنجیره تامین در هر سازمان می‌تواند ارزش قابل ملاحظه برای آن ایجاد نماید. وجود فرایندهای استاندارد و بهینه در خرید و تامین، فروش، تولید، انباری داری، ارسال و فرایندهای پشتیبان مانند مدیریت مالی و مدیریت پروژه همگی لازمه داشتن یک زنجیره تامین چابک و پویا است. علاوه بر مجهز بودن سازمان به به‌روش‌های فرایندی برای انجام کار (Best Practices)، لازم است از سیستم‌های اطلاعاتی مطلوب و از نرم افزار مدیریت زنجیره تأمین مناسبی جهت ایجاد هماهنگی بین واحدهای مختلف بهره گرفته شود. از دیگر سوی لازم است امکانات لازم برای امور مربوط به برنامه‌ریزی در خرید و برنامه ریزی تولید به خوبی در نرم افزار مدیریت لجستیک و SCM سازمان پشتیبانی شود. چرا که در نهایت آنچه مهم است انجام به موقع تعهدات سازمان و پاسخگویی به مشتری در چارچوب زمانی توافق شده است که منجر به رضایت مشتری می‌گردد.
مدیریت زنجیره تأمین در نرم‌افزار Dynamics 365 Business Central
بر اساس الزامات کلی که در بخش قبلی برای مدیریت زنجیره تأمین و لجستیک عنوان شد، به مرور امکانات نرم افزار Microsoft Dynamics 365 Business Central ERP در این حوزه می‌پردازیم.
جامعیت و در بردارنده همه اجزای کلیدی زنجیره تأمین سازمان
این ERP شامل ماژول‌های مختلف است که تمامی زنجیره ارزش کلیدی سازمان را پوشش دهد. ماژول‌های فروش و بازاریابی، خرید و تأمین تدارکات، انبار و موجودی، ساخت و تولید، سرویس و خدمات پس از فروش، مدیریت پروژه، سرویس و خدمات پس از فروش و مالی حسابداری ماژول‌های موجود در این سیستم هستند که بر اساس سناریوهای هر کسب و کار پیکره‌بندی و پیاده‌سازی می‌شوند. تمام داده‌های کلیدی کسب و کار شما در یک دیتابیس واحد و متمرکز وجود داشته و مغایرت و دوباره کاری‌ها از بین می‌رود و سازمان به گزارشات برخط و متنوع در بخش‌های مختلف زنجیره تامین خود دسترسی دارد. با یکپارچگی و ارتباط بهینه این ماژول‌ها است که مسائل کلان سازمان مانند بهای تمام شده، برنامه‌ریزی، مدیریت جریان نقدینگی و غیره می‌تواند حل گردد.
در تصویر زیر ماژول‌هایی که با رنگ قرمز مشخص شده است ماژول‌های اصلی Business Central در مدیریت زنجیره تامین بوده و سایر ماژول‌ها مانند خدمات پس از فروش و مدیریت پروژه پشتیبان است و ممکن است در همه کسب و کارها مورد نیاز نباشد یا در برخی از کسب و کارها بخشی کلیدی باشد. ضمنا ماژول مالی حسابداری نیز یک ماژول کلیدی و اصلی برای کارکرد سایر ماژول‌ها است.
این ماژول‌ها شامل تمامی فرایندهای استاندارد مورد نیاز است. در ماژول فروش داده‌های پایه فروش مانند مشتریان، لیست قیمت‌ها، کمپین‌های مارکتینگ، ثبت سوابق مشتریان و اسناد فروش مانند پیش فاکتور، فاکتور، رسید اعتباری، برگشت از فروش، اطلاعات بازاریابی و غیره وجود دارد. در ماژول خرید بطور مشابه اطلاعات تامین‌کنندگان و اسناد خرید و همچنین مقوله برنامه ریزی خرید و MRP مدیریت می‌شود. در ماژول تولید BOM محصولات، مسیرهای تولید، جزییات تولید هر کالا مانند ضایعات و دوباره کاری‌ها، ظرفیت‌های تولیدی سازمان و نتایج QC وجود دارد و همچنین اسناد تولید مانند سفارشات تولید نیز در این ماژول نگهداری می‌شود. ضمنا برنامه ریزی تولید نیز در این قسمت تعبیه شده است و در نهایت ماژول انبار نیز برای مدیریت انواع انبارها، قفسه‌بندی و زون‌بندی انبارها و بطور کلی مدیریت موجودی سازمان استفاده می شود تا موجودی وزنی و ریالی همواره بروز باشد. توضیح و شناخت هر کدام از این ماژول‌ها به زمان مکفی نیاز داشته و از محدوده این مطلب خارج است. ضمنا ماژول‌های دیگری مانند مدیریت پروژه، مدیریت سرویس و خدمات پس از فروش نیز ماژول‌هایی تکمیلی هستند تا در سازمان‌هایی که این موضوعیت دارد، زنجیره مورد نظر مدلسازی و پوشش داده شود. ماژول مالی حسابداری نیز به عنوان ماژول کلیدی در ارتباط با سایر ماژول‌ها باید پیاده‌سازی شود. در این سیستم هر کاربر نقشی مشخص و در نتیجه کارتابل مشخصی دارد و با توجه به عملکردی که در زنجیره سازمان دارد، در زمان مقرر در عملیات مربوطه درگیر شده و وظایف خود را انجام میدهد.
فرایندهای استاندارد و مبتنی بر به‌روش‌های استاندارد APQC
همواره در هنگام تهیه یک سیستم این سوال مطرح است که آیا فرایندهای این سیستم اصولی و بهینه است یا باید از الگوهای فرایندی خاصی پیروی کنیم. راهکار Dynamics 365 Business Central به عنوان یک ERP استاندارد مبتنی بر استاندارد و به‌روش‌های فرایندی APQC است که استاندارد شناخته‌شده و تاییدشده در زمینه بهترین (بهینه‌ترین) روش‌های انجام کارها یا همان Best Practices است. بنابراین فرایندهای شما در این سیستم در حوزه SCM نیز استاندارد و خواهد بود و با استانداردسازی فرایندها چابکی و سرعت رشد سازمان افزایش خواهد یافت.
موتور قدرتمند در حوزه برنامه‌ریزی خرید و تأمین، برنامه‌ریزی تولید، برنامه‌ریزی جابجایی‌ها
یکی از دغدغه‌های مهم مدیران انجام به موقع کارها در زنجیره تأمین است. انجام به موقع امور عملیاتی مانند خرید مواد اولیه، دریافت بموقع کالا در انبار، انجام امور مربوط به تولید و کنترل کیفی و درنهایت جابجایی‌ها در سازمان، تا کالاها در زمان مقرر آماده ارسال به مشتری شده و در زمان مربوطه ارسال شود. راهکار Dynamics 365 Business Central قابلیت‌های پیشرفته برنامه‌ریزی در همه موارد فوق داشته و با در نظر گرفتن زمان‌های تحویل تعهد شده، موجودی در دست، کالاهای در راه، سفارشات در حال تولید و غیره می‌تواند برنامه‌ریزی بهینه‌ای برای انجام امور عمیاتی خرید، تولید، جابجایی و مونتاژ را به انجام برساند و بدین ترتیب گردش‌کارها در سازمان بهینه و کارها در زمان درست انجام شود.
مدیریت روش‌های حمل و نقل و جابجایی‌های داخلی و خارجی
در سیستم Dynamics 365 Business Central، امکان تعریف و انتخاب روش‌های متنوع حمل و نقل و Incoterm های مختلف در ارتباط با تامین‌کنندگان و مشتریان وجود دارد. بنابراین سیستم می‌تواند تشخیص دهد که در هر سفارش فروش یا سفارش خرید روش حمل و نقل چگونه خواهد بود. همچنین در صورت نیاز امکان تعریف کارگزاران حمل ونقل (Shipping Agent) وجود دارد تا در صورت نیاز برای هر مورد حمل و نقل agent مربوطه به همراه اطلاعات آن ثبت و ضبط گردد. لازم به ذکر است هر گونه هزینه جانبی که در طول زنجیره تامین رخ میدهد (مانند هزینه های حمل، مجوز، سربار و غیره) قابل ثبت و همچنین تسهیم بر اساس روش دلخواه است تا بهای تمام شده کالاها به درستی و با لحاظ شدن تمامی هزینه‌ها محاسبه شود.
5- امکان تعریف منطق‌های تجاری مورد نیاز هر کسب و کار در هر مرحله از زنجیره تأمین
هر کسب و کاری بسته به ماهیت فعالیت خود نیاز به تعریف منطق‌های خاصی در زنجیره تأمین خود دارد. به عنوان مثال بسیاری از تولیدکنندگان یا شرکت‌های بازرگانی نیاز به استفاده از شماره سریال و شماره بچ برای رهگیری فعالیت‌های خود در زنجیره تأمین دارند. برخی از شرکت‌های بازرگانی فروش مستقیم از تامین کنندگان خود دارند (فروش مستقیم از بازار)، به این معنی که کالا مستقیماً توسط تامین‌کننده برای مشتری ارسال می شود (Drop Shipment). همچنین برخی از کسب و کارها نیاز به رزرو موجودیت‌های انبار برای برخی سفارشات فروش یا سفارشات تولید خود دارند. در برخی از کسب و کارها لازم است تمامی اقدامات سمت تأمین به یک سفارش سمت فروش متصل شود تا بعدها بتوانند گزارشگیری درستی داشته باشند. این موارد تعدادی از سناریوهایی است که در مدیریت زنجیره تأمین کسب و کارهای مختلف مورد نیاز است و سناریوهای مورد نیاز محدود به این موارد نیست. اما اصول و بستر مورد نیاز برای پیاده سازی تمامی این سناریوها در Dynamic 365 Business Central وجود دارد.
6 – امکان اتصال به سخت افزارها و نرم افزارهای دیگر
ممکن است برخی شرکت‌ها برای مدیریت بهتر و نظارت بهتر بر روند کار خود در زنجیره تامین از سخت افزارهایی مانند بارکد ریدر، RFID، شمارنده، هندهلدهای صنعتی و غیره استفاده کنند. همچنین برخی سازمان‌ها برای سفارش‌گیری یا ارتباط بهتر با تأمین کنندگان از پورتال‌های سازمانی استفاده می‌کنند. از سوی دیگر برخی کسب و کارها ماهیت فروش آنلاین دارد و نقطه شروع کارشان ثبت سفارش مشتری در فروشگاه اینترنتی است. برخی از سازمان از سامانه تخصصی برای مسیریابی استفاده می کنند و برخی شرکت‌هانرم افزارهای ویژه‌ای در امور طراحی دارند. با توجه به این که تمامی این موارد بخش مهمی از زنجیره تأمین سازمان‌ها هستند، می‌توان ارتباطات لازم بین این سیستم‌ها و زیرسیستم‌ها با سیستم ERP به عنوان سیستم اصلی Back Office سازمان بر قرار نمود. نرم افزار Dynamic 365 Business Central قابلیت اتصال به تمامی سیستم‌های فوق را داشته و عملا محدودیتی برای اتصال به نرم افزار و سخت افزارهای بیرونی ندارد. تولید وب سرویس در این سیستم نامحدود و اریگان است. بنابراین می‌تواند در نقاط مورد نظر اطلاعات لازم را به صورت دو طرفه به سیستم دیگری بدهد یا بگیرد.
7- اپلیکیشن اندروید و iOS آماده
Dynamic 365 Business Central دارای اپلیکیشن آماده برای اندروید و iOS است. بنابراین در صورتی که نیروهای گردشی مانند نمایندگان سازمان، ویزیتورها و موزعین، مدیران پروژه و غیره داشته باشید که نیاز به ورود اطلاعات در مکان‌ها و موقعیت‌های مختلف داشته باشند، این امکان از طریق اپلیکیشن‌های سیستم ERP برای شما فراهم است. همچنین مدیران سازمان نیز می‌توانند در شرایط مختلف به گزارشات و فرم‌های مورد نیاز خود جهت تاییدات و نظارت بر انجام کار دسترسی داشته باشند. علاوه بر اپلیکیشن، دسترسی بصورت تحت وب نیز وجود دارد و سطوح دسترسی بسیار دقیق و بر اساس نقش افراد تنظیم می‌گردد. لازم به ذکر است که پروتکل‌های امنیتی مختلفی جهت دسترسی به سیستم می‌توان ایجاد کرد تا سطح امنیتی استفاده از سیستم در خارج از سازمان بالاتر برود.
جمع‌بندی
مدیریت زنجیره تأمین و لجستیک از جنبه‌های کلیدی هر کسب و کار است و نرم افزار مدیریت زنجیره تأمین مناسب با جریان‌های بهینه و قابلیت نظارت و کنترل مطلوب بر کل زنجیره می‌تواند تأثیر قابل ملاحظه‌ای در عملکرد رو به رشد سازمان برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان و رضایت آن‌ها داشته باشد. راهکار Dynamics 365 Business Central یک راه حل جامع و یکپارچه و مبتنی بر به‌روش‌های فرایندی است که می‌تواند انواع سناریوهای سازمان در حوزه لجستیک را پوشش دهد و علاوه بر مجهز بودن به موتور قدرتمند برنامه‌ریزی، رهگیری کالاها در طول زنجیره، مدیریت روش‌های حمل و نقل، محاسبه بهای تمام شده برخط و بسیاری از قابلیت‌های دیگر که به اختصار در این مطلب ذکر شد؛ بستری منعطف و قابل اطمینان برای پوشش نیازهای فعلی و آتی سازمان در حوزه مدیریت زنجیره تأمین و لجستیک است.
